+ Mị âm thầm sống lẻ loi, lẫn vào những vật vô tri, vô giác: bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa
+ Mị hoàn toàn tương phản đối lập với nhà thống lí Pá Tra: Mị (cúi mặt buồn rười rượi), liệt kê với công việc của Mị thường làm tương phản với việc liệt kê về địa vị và quyền thế của gia đình nhà thống lí nhiều nương, nhiều bạc, nhiều thuốc phiện. Tất cả báo hiệu một cuộc đời không bằng
phẳng, một số phận nhiều ẩn ức và một bi kịch của cõi nhân thế nơi miền núi cao.
=> Giọng kể êm, đẹp như ru, lối trần thuật đa điểm nhìn của Tô Hoài đã thế giới Tây Bắc hiện ra xa xăm kì diệu, thoang thoảng màu sắc hương vị cổ tích, giới thiệu nhân vật đầy hấp dẫn, thôi thúc người đọc đi tìm hiểu về số phận và cuộc đời của Mị.
- Hoàn cảnh gia đình Mị: Cha Mị lấy mẹ Mị không có đủ tiền cưới nên phải đến vay nhà thống lí, mỗi năm đem nộp lãi một nương ngô đến khi vợ chồng về già chưa trả hết nợ, vợ chết cũng chưa trả hết nợ. Món nợ ấy đã đeo đẳng suốt cuộc đời cha mẹ Mị khiến gia đình đã nghèo lại còn nghèo hơn. Cái nghèo này đến tự phong tục hôn nhân và việc vay nặng lãi kéo còng lưng cha mẹ Mị, đổ ập lên đầu cô.
- Vẻ đẹp của Mị
+ Xinh đẹp, có tài thổi sáo, thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người say mê thổi sáo đi theo Mị. Vì xinh đẹp và tài năng nên Mị đã được rất nhiều người theo đuổi, trai đứng nhẵn vách đầu buồng Mị. Tuy nhiên, Mị đã lựa chọn cho mình một tình yêu đích thực, đó là những ngày tháng hạnh phúc Mị được sống trong tình yêu, tự do.
+ Khi nghe tin gia đình nhà thống lí muốn bắt mình về trừ nợ, Mị đã cầu xin cha Nay con đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu. Điều này cho thấy Mị không ham giàu sang phú quý, sẵn sàng lao động, không quản ngại gian khó để trả nợ. Câu nói này còn cho thấy Mị sẵn sàng chấp nhận sống cuộc đời gian khổ để được hưởng tình yêu, tự do, hạnh phúc. Một cô gái có ý thức đích thực về một cuộc sống thực sự, sống phải có tình yêu và hạnh phúc.
=> Mị là một hình tượng đẹp của người thiếu nữ Tây Bắc. Ở Mị toát lên cái đẹp vừa tự nhiên, giản dị, vừa phóng khoáng, thẳm sâu như thiên nhiên núi rừng, cô xứng đáng được hưởng tự do, hạnh phúc.
- Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ
+ Nguyên nhân: Do món nợ chung thân của cha mẹ Mị và cụ thể là sự lừa gạt của gia đình nhà thống lí đối với một cô gái ngây thơ, trong sáng Mị sờ một ngón thấy có đeo nhẫn. Người yêu của Mị cũng thường đeo nhẫn ngón tay ấy. Mị đã bị sập bẫy và bị bắt về làm dâu gạt nợ. Mùa xuân, cuộc đời của Mị mới bắt đầu được sống trong những ngày đầu của thanh xuân, tình yêu, hạnh phúc thì nỗi đau khổ, cay đắng ập đến.
+ Sáng hôm sau Mị mới biết ở nhà thống Pá Tra, lập tức chúng đã cho con ma xó về nhận mặt tiếng nhạc sinh tiền cúng ma đương rập rờn nhảy múa Từ đây, Mị bị ràng buộc bởi phong tục hôn nhân, bị trói buộc bởi thần quyền và bị giam hãm của cường quyền, trong đầu cô đã bị đeo ba chiếc vòng kim cô như thứ bùa chú khó có thể thoát ra. Nó đã cương tỏa cuộc đời, giam hãm tuổi thanh xuân và chi phối đến suy nghĩ và hành động của Mị
=> Chỉ vì món nợ mà Mị đã phải hi sinh tình yêu, cuộc đời từ tươi đẹp sang những ngày héo tàn, giống như bông hoa đang chúm chím nở đã bị chà đạp phũ phàng.
=> Đoạn văn ngắn với nghệ thuật trần thuật linh hoạt: kể đan xen tả; ngòi bút miêu tả thiên nhiên, những sinh hoạt gắn với phong tục, tập quán rất chân thật góp phần giải thích tính cách, tâm hồn nhân vật; ngôn ngữ giàu chất thơ, giàu tính tạo hình, biểu cảm đã khái quát cuộc đời Mị với những bi kịch đau thương. Mị có tài năng, nhân phẩm tốt đẹp nhưng không được hưởng hạnh phúc. Qua đoạn văn, ta cũng thấy được sự bạo tàn, trắng trợn của cha con nhà thống lí Pá Tra. Bọn chúng đã lợi dụng đồng tiền, thần quyền để bóc lột, hủy hoại cuộc đời của những người dân nghèo.
* Nhận xét về nghệ thuật kể chuyện của nhà văn Tô Hoài.
- Nghệ thuật kể chuyện của Tô Hoài
+ Sử dụng ngôi kể thứ ba tạo tính khách quan, chân thực; người kể chuyện giấu mặt đứng ngoài quan sát biết hết mọi chuyện khiến câu chuyện sinh động, hấp dẫn hơn.
+ Phương thức biểu đạt chính là tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm khiến lời kể lôi cuốn, hấp dẫn hơn để trang đời của Mị dần dần được hé mở.
+ Tác giả đã sử dụng thủ pháp đối lập khi đặt Mị trong sự tương phản với gia đình nhà thống lí Pá Tra; trong khát vọng hạnh phúc với hành động bạo tàn của thống lí để khắc họa bản chất tàn bạo của bọn thống trị miền núi và số phận bất hạnh của người lao động miền núi.
+ Không gian câu chuyện: Tây Bắc xa xôi, huyền bí; thời gian: đảo lộn không tuân theo trật tự tuyến tính cũng tạo nên sự hấp dẫn, kích thích trí tò mò từ người đọc.
- Qua nghệ thuật kể chuyện ta thấy được tài năng Tô Hoài đồng thời với nghệ thuật kể chuyện này tác giả đã thể hiện được ý đồ nghệ thuật của mình trong việc tư tưởng của chuyện cũng như làm nên “thương hiệu” của mình
d. Chính tả, ngữ pháp
Bảo đảm chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.