(20+ bài) Phân tích bài thơ Bánh trôi nước (siêu hay).

Tổng hợp trên 10 đoạn văn Phân tích bài thơ Bánh trôi nước hay nhất giúp học sinh có thêm tài liệu tham khảo để viết văn hay hơn.

(20+ bài) Phân tích bài thơ Bánh trôi nước (siêu hay)

Quảng cáo

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 1

Chúng ta đang sống trong trong một xã hội bình đẳng, dân chủ - nơi mà con người được hưởng tất cả những quyền tự do, hạnh phúc. Nơi không có chiến tranh, không có áp bức, không có bất công hay phân biệt đối xử. Đó chính là một cuộc sống mà con người ta hằng mong ước. Nhưng đó lại là điều xa xỉ ở trong xã hội cũ. Con người khao khát bình đẳng, khao khát quyền làm chủ, đặc biệt là người phụ nữ. Điều đó lại càng thể hiện rõ hơn trong bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Quảng cáo

Mở đầu bài thơ, Hồ Xuân Hương sử dụng mô-típ quen thuộc “thân em” để có thể ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với vẻ đẹp đầy đặn, mặn mà. Chỉ bằng hình ảnh chiếc bánh trôi nước, nhưng gợi lên cho người đọc sự thuần khiết, tinh khôi của người phụ nữ - những người đáng ra phải nhận được sự quan tâm, chở che và bảo vệ.

Nhưng cuộc đời họ lại chịu nhiều cay đắng. Ở câu thơ thứ hai, tác giả đã sử dụng câu thành ngữ “bảy nổi ba chìm” một cách khéo léo, đầy tinh tế để gợi tả về số phận “bất hạnh” của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ bị chà đạp, bị những định kiến của xã hội làm cho cuộc đời bấp bênh, trôi nổi, không biết đến ngày mai. Cái thân phận yếu ớt, mảnh mai ấy làm sao có thể chịu được những sóng gió, vùi dập, cứ lênh đênh không có một bến bờ để neo đậu. Không cần dùng những câu nói hay những động từ có tác động mạnh đến người đọc, nhưng những hình ảnh ẩn dụ của Hồ Xuân Hương lại có ấn tượng mạnh mẽ đến vậy. Người phụ nữ trong xã hội ấy, họ không được định đoạt số phận, không được "quyền" quyết định hạnh phúc của mình mà cứ thế phó mặc cho cuộc đời đưa đẩy. Đọc đến câu thơ này, nhiều người đọc sẽ phải thốt lên: "Làm sao có thể để cho người phụ nữ chân yếu tay mềm, yếu ớt nhưng vậy phải gánh chịu những bão bùng của cuộc đời, vậy phải chăng trên thế gian này không còn ai giống "Từ Hải" để có thể cứu giúp những thân phận người phụ nữ đầy bất hạnh như Thúy Kiều nữa?"

Cái thân phận yếu mềm, tủi nhục và không biết đến ngày mai ấy cứ phó mặc cho cuộc đời, phó mặc cho "kẻ nặn" cái quyền được "điều khiển" cuộc đời mình. Dù họ có vùng vẫy như thế nào đi chăng nữa thì cuộc đời họ cũng không thể thoát khỏi được. Vậy vì sao lại vậy? Vì sao họ lại tiếp tục căm chịu như vậy? Phải chăng do họ sợ? Không, bởi vì họ nhận thức sâu sắc rằng, dù họ có làm gì đi chăng nữa thì cũng không thể nào có thể chống lại những định kiến của xã hội, đã được bồi đắp hàng nghìn năm. Cái chế độ khiến con người ta đi vào bế tắc và không muốn phản kháng lại nữa. Vậy biết đến bao giờ họ mới có thể có một cuộc sống tự lập riêng cho chính mình, để họ có thể được sống theo ý mình, để họ có thể được làm chính họ?

Quảng cáo

Giọng thơ dù thể hiện nỗi đau, sự tủi nhục, cam chịu của người phụ nữ nhưng vẫn giữ thái độ kiên trì, bền vững "tấm lòng son" - một biểu hiện tượng trưng cho phẩm chất thủy chung, son sắt, một lòng một dạ với chồng với con. Dù cho họ bị vùi dập đến đâu, dù có đau khổ đến nhường nào họ vẫn sẽ là một người vợ, người mẹ, người con hiếu thảo, chịu thương chịu khó, hết mực với chồng với con. Đó chính là phẩm chất ngàn đời của người phụ nữ Việt không thể thay thế được. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ cảm xúc mạnh mẽ của tác giả: sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ đang là "tù nhân" của xã hội phong kiến và sự phẫn nộ đối với những "kẻ nặn" - những kẻ trực tiếp gây ra những nỗi đau cho chính những người phụ nữ đáng ra họ phải được hưởng nhiều hơn là cam chịu như vậy.

Bài thơ dù rất ngắn nhưng lại khắc họa được hình ảnh về người phụ nữ Việt Nam thông qua hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả mong muốn thông qua bài thơ, góp một tiếng lòng, sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ và thức tỉnh những “kẻ nặn” - hãy biết trân trọng và thương yêu những người phụ nữ ở bên cạnh mình.

Quảng cáo

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 2

Trong xã hội phong kiến xưa, người phụ nữ luôn phải chịu những bất công, những định kiến xã hội. Một trong những tác phẩm viết về số phận người phụ nữ là bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Mở đầu bài thơ nhà thơ Hồ Xuân Hương đã gợi mở những hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước. Bánh trôi nước là loại bánh được làm bằng bột gạo nếp, qua bàn tay của những người nghệ nhân. Khi nặn xong chúng có hình dạng tròn trịa, cùng một màu trắng đặc trưng của gạo. Trong bài thơ này, Hồ Xuân Hương đã mượn hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước để nói về cuộc sống và cuộc đời của những người phụ nữ trong xã hội xưa. Hiểu như thế ta có thể thấy qua hình ảnh tròn trắng, của những chiếc bánh trôi diễn tả vẻ đẹp bên ngoài, vẻ đẹp hình thể của những người phụ nữ.

Đó chính là một vẻ đẹp tươi mới, tròn trịa, đầy sức sống Thân em vừa trắng lại vừa tròn nhưng đối nghịch với vẻ đẹp đầy sức sống đó lại là một số phận tương lai đầy mịt mờ tăm tối. Bảy nổi ba chìm với nước non. Về ý nghĩa tả thực ta có thể hiểu đây là quá trình luộc chín bánh hoàn thành bước cuối cùng. Nhưng đây cũng chính là một hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng bởi nó gợi ra số phận cuộc đời đầy thăng trầm, biến động của người phụ nữ. Như đã nói, trong xã hội xưa sinh ra trong thân phận của người phụ nữ vốn đã là một thiệt thòi, bất công rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Tác giả sử dụng một biện pháp đảo ngữ, nói lên người phụ nữ phải sống lệ thuộc. Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử lúc ở nhà thì phụ thuộc vào cha, cha bảo gì thì làm lấy chẳng dám làm trái. Khi lập gia đình thì phải cung phụng cho chồng, chồng mất phải nương nhờ vào con. Trên cuộc đời này làm gì có quan niệm vô lý đến như vậy. Biết bao giờ họ mới có cuộc sống riêng tư, tự lập cho chính bản thân mình. Họ phải đau khổ biết bao để chịu đựng những đạo lý như vậy.

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Giọng thơ tự hào, quả quyết biểu thị thái độ kiên trì, bền vững "tấm lòng son" tượng trưng cho phẩm chất son sắc, thủy chung, chịu thương, chịu khó của người phụ nữ Việt Nam đối với chồng con, với mọi người. Tuy bị cuộc sống phụ thuộc, đối xử không công bằng trong cuộc đời. Câu thơ thể hiện niềm tự hào, biểu lộ khá đậm tính cách của Hồ Xuân Hương. Cảm thương cho số phận người phụ nữ, căm phẫn đối với người chồng.

Bài thơ nói về người phụ nữ Việt Nam thời xưa qua hình ảnh bánh trôi nước, một món ăn dân tộc. Bằng những thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian, thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Bài thơ cảm xúc đa nghĩa, giàu bản sắc Xuân Hương. Bài thơ biểu lộ niềm thương cảm và tự hào đối với số phận, thân phận của người phụ nữ Việt Nam. Nó có giá trị nhân văn sâu sắc. Nữ sĩ viết với tất cả lòng yêu mến, tự hào bản sắc nền văn hóa Việt.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 3

Thơ vịnh chỉ thực sự có ý nghĩa khi có sự gửi gắm tình cảm, tư tưởng của nhà thơ. Bài thơ của Hồ Xuân Hương, vì thế, còn là lời tự bộc bạch của một tấm lòng phụ nữ. Ta có thể nói nhà thơ mượn lời cái bánh trôi để nói lên thân phận và tấm lòng người phụ nữ.

Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một bài vịnh độc đáo: vịnh một món ăn dân tộc, dân gian. Thiếu một bàn tay, một tâm hồn phụ nữ dân dã như bà thì có lẽ cái bánh trôi nước chưa đi vào được văn học. Trước hết, bài thơ vịnh của Hồ Xuân Hương rất tài tình:

Thân em vừa trắng, lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Đây là lời tự giới thiệu của bánh: từ hình dáng, cấu tạo và cách chế tạo. Bánh trôi làm bằng bột nếp, nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen, nước sôi thì bỏ vào luộc, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất nhạt nhẽo. Đọc bài thơ, ta thấy hiện lên đúng là bánh trôi nước, không sai một li.

Hình ảnh trong bài thơ là bánh trôi nước. Nhưng bài thơ đâu phải là tác phẩm quảng cáo cho một món ăn dân tộc. Thơ vịnh chỉ thực sự có ý nghĩa khi có sự gửi gắm tình cảm, tư tưởng của nhà thơ. Bài thơ của Hồ Xuân Hương, vì thế, còn là lời tự bộc bạch của một tấm lòng phụ nữ. Ta có thể nói nhà thơ mượn lời cái bánh trôi để nói lên thân phận và tấm lòng người phụ nữ. Bánh trôi là một hình ảnh gợi hứng, một ẩn dụ.

Thân em vừa trắng, lại vừa tròn. Thân trắng vừa tả cái bánh bằng bột trắng, vừa tả tấm thân trắng đẹp, phẩm hạnh trong trắng. Tròn vừa có nghĩa là em được phú cho cái hình dáng tròn, lại vừa có nghĩa là em làm tròn mọi bổn phận của em. Bảy nổi ba chìm với nước non. Bảy nổi ba chìm là thành ngữ chỉ sự trôi nổi, lênh đênh của số phận giữa cuộc đời. Nước non là sông, biển, núi, non, chỉ hoàn cảnh sống, suy rộng ra là đời, cuộc đời con người.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Đây là hình ảnh may rủi mà đời người phụ nữ rơi vào. Trong xã hội cũ trọng nam khinh nữ, số phận người phụ nữ đều do người đàn ông định đoạt. Cho nên người con gái trong ca dao cảm nhận:

Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?

Thân em như thể cánh bèo

Ngược xuôi, xuôi ngược theo chiều nước trôi

Những câu ca dao thể hiện một ý thức an phận, cam chịu. Cái duy nhất họ làm chủ được là tấm lòng mình: Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Người phụ nữ vẫn giữ niềm thuỷ chung, son sắt, bất biến với mối tình. Một lời nói thể hiện niềm tự hào kín đáo về phẩm chất thuỷ chung của người phụ nữ. Tuy nhiên, cả bài thơ vẫn thấm đượm nỗi cảm thương cho thân phận. Thân trắng, phận tròn mà phải chịu cảnh ba chìm bảy nổi, không làm chủ được mình.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 4

Nếu như Bà Huyện Thanh Quan với những lời thơ trang nhã, nhẹ nhàng mang chút cung đình buồn thương man mác. Thì Hồ Xuân Hương lại có phong cách hoàn toàn khác. Với giọng thơ rắn rỏi, mạnh mẽ, đề tài bình thường, dân dã, ý thơ sâu sắc, thâm thúy mà chua cay chứa nỗi niềm phẫn uất, phản kháng xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ như vậy.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ mặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Bánh trôi nước là bài thơ trữ tình đặc sắc. Tác giả mượn chiếc bánh trôi để thể hiện vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người con gái có thân phận nhỏ nhoi, chìm nổi, phụ thuộc mà vẫn giữ trọn phẩm giá của mình. Toàn bộ bài thơ là hình ảnh nhân hóa, tượng trưng. Với khả năng quan sát và liên tưởng kỳ lạ, chất liệu dân gian là chiếc bánh trôi nước. Loại bánh dân gian xưa được cho là tinh khiết, thường dùng và việc cúng tế. Nhà thơ đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi bình thường với hình ảnh phụ nữ.

Cả hai đều có vẻ bề ngoài rất đẹp, có phẩm chất cao quý, tương đồng trong cuộc sống, số phận phụ thuộc. Với những từ ngữ đa nghĩa, bài thơ tạo nên một trường liên tưởng cho người đọc. Do vậy nhà thơ tả thực mà lại mang ý nghĩa tượng trưng. Nói cái bánh trôi mà thành chuyện con người. Người phụ nữ, người con gái hình thể đẹp, da trắng nõn nà, thân hình căng tràn nhựa sống, tâm hồn nhân hậu, hiền hòa

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Với vẻ đẹp hình thể như vậy, đáng lẽ phải có cuộc sống sung sướng, hạnh phúc. Nhưng cuộc đời con người, đặc biệt là với người phụ nữ tài hoa nhưng bạc mệnh phải chịu bao đắng cay, vất vả:

Bảy nổi ba chìm với nước non

Được cha mẹ sinh ra để làm người nhưng người phụ nữ không làm chủ được mình. Cuộc đời họ do người khác định đoạt. Cuộc đời của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến luôn bị xã hội nhào nặn, xô đẩy:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Dù cuộc đời có phũ phàng bất hạnh họ vẫn giữ vẹn phẩm giá tâm hồn cao đẹp của mình

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Sự sáng tạo của nữ sĩ khá độc đáo và lựa chọn chi tiết không nhiều nhưng lại nói được nhiều. Hai từ "thân em" được đặt trước chiếc bánh. Chiếc bánh được nhân hóa, đó chính là lời tự sự của người phụ nữ. nét nghệ thuật này gợi cho trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ hiện đại hiện lên rõ nét hơn.

Từ thoáng chút hài lòng, giọng thơ truyền hẳn sang than oán về số phận hẩm hiu. Hồ Xuân Hương đã đảo lại thành ngữ quen thuộc Ba chìm bảy nổi thành bảy nổi ba chìm đối lập với vừa trắng lại vừa tròn, tạo sự bất ngờ và tô đậm thêm sự bất hạnh của người phụ nữ.

Đến đây ta không còn thấy giọng thơ than vãn, cam chịu rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Cuộc đời họ họ không làm chủ được bản thân mà phụ thuộc hoàn toàn và tay kẻ khác. Thế nhưng mà em vẫn giữ tấm lòng son

Không những sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và bốn là sự đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ bảo vệ phẩm chất trong sáng của tâm hồn con người. Từ "vẫn" thể hiện sự khẳng định, quả quyết vượt lên số phận để giữ tấm lòng son. Người phụ nữ đã ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm giá của mình. Dẫu cho cuộc đời cay đắng, nhào nặn, xô đẩy thì giá trị đáng kính của họ luôn là điều sống còn đối với họ.

Trong xã hội, với ý thức hệ Nho giáo hà khắc như vậy quan niệm Tam tòng tứ đức, trọng nam khinh nữ đã ăn sâu và ý thức con người. Nói được như Hồ Xuân Hương thật đáng khâm phục, trân trọng. Bài thơ chỉ có bốn câu, đề tài bình dị nhưng dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương đã tạo nên viên bánh trôi nước mang vẻ đẹp sáng ngời của một viên ngọc lấp lánh, nhiều màu. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng về ý thức xã hội bất công, vùi dập người phụ nữ và giá trị nhân phẩm của mình.

Bánh trôi nước có giá trị hiện thực và xã hội sâu sắc. Đó là tiếng nói chung của người phụ nữ đối với sự bất công của xã hội xưa và khẳng định phẩm giá của bản thân. Nhà thơ đã đại diện cho những số phận bất hạnh lên tiếng nói của chính mình. Bài thơ thể hiện khẩu khí của bà Chúa thơ Nôm.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 5

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 6

Bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương đã thể hiện sự trân trọng trước vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa. Đồng thời, tác giả cũng bày tỏ niềm thương cảm cho cuộc đời lận đận của họ:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Bài thơ mang hai nét nghĩa. Trước hết là nét nghĩa tả thực - miêu tả hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả đã miêu tả hình dáng bên ngoài: màu sắc (vừa trắng), hình dáng (vừa tròn). Cùng với đó là cách thức làm bánh luộc bánh trong nước, khi nào bánh nổi lên mặt nước có nghĩa là đã chín. Bên trong nhân bánh thường được làm bằng đường phên. Viên bánh rắn hay nát phụ thuộc vào tay người nắn có khéo léo. Hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi từ hình thức đến cách thức.

Nhưng không chỉ mang nét nghĩa như vậy, Hồ Xuân Hương còn muốn nói đến vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa qua hình ảnh “bánh trôi nước”. Mở đầu bằng cụm từ “thân em” - đây là một mô-típ đã rất quen thuộc trong ca dao:

“Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”

Hay như:

“Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng”

Ở bài thơ “Bánh trôi nước” hay các bài ca dao, dân ca đều xuất phát từ niềm thương cảm, xót xa cho số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Họ là những con người nhỏ bé trong xã hội. Cuộc đời trôi nổi, bấp bênh và không được tự quyết định cuộc sống của bản thân, chịu sự chi phối của người khác.

Vẻ đẹp của người phụ nữ hiện lên “vừa trắng lại vừa tròn” gợi ra một thân hình khá đầy đặn, nước da trắng hồng. Đó là chuẩn mực của người phụ nữ đẹp trong xã hội xưa. Xinh đẹp là vậy, nhưng cuộc đời lại nhiều bất hạnh. Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” gợi ra một cuộc đời vất vả, gặp nhiều gian truân. Câu thơ “rắn nát mặc dầu tay kẻ nạn” đã nói lên số phận phải phụ thuộc vào người khác, không được tự mình quyết định. Nhưng dù có chịu nhiều bất hạnh, người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương vẫn gìn giữ được tâm hồn cao quý: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. : Dù cuộc đời có khó khăn, khổ cực thì họ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ nét đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ bình dị, hình ảnh ẩn dụ, thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc… nhằm làm nổi bật nên ý nghĩa mà nhà thơ muốn gửi gắm.

Như vậy, “Bánh trôi nước” là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn sâu sắc. Từ đó, chúng ta cần phải trân trọng, yêu thương những người phụ nữ hơn.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 7

Đến với thơ của Bà Huyện Thanh Quan chúng ta thưởng thức được những lời thơ trang nhã, mang tính chất cung đình, luôn gợi nỗi buồn man mác. Ngược lại học thơ của Bà Hồ Xuân Hương ta lại gặp một phong cách hoàn toàn khác. Giọng điệu thơ mạnh mẽ, rắn rỏi, đề tài thơ bình thường dân dã, ý thơ sâu sắc thâm thuý, chua cay, chất chứa nỗi niềm phẫn uất, đả kích xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ quen thuộc thể hiện rõ phong cách thơ của bà.

Toàn bài thơ là một hình ảnh tượng trưng. Nhờ tài quan sát, nhờ khả năng liên tưởng kì lạ, Hồ Xuân Hương đã phát hiện được những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi nước tầm thường và hình ảnh cũng như cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Cả hai đều có vẻ bề ngoài đẹp (trắng, tròn) có tâm hồn cao quý (tấm lòng son), cuộc sống chìm, nổi, lênh đênh (trong nồi nước sôi luộc bánh cũng như trong cuộc đời), không làm chủ được số phận của mình. Chính những nhận xét riêng rất mới này, hình tượng thơ đã được xây dựng. Nhà thơ ngay từ những từ đầu tiên đã nhân hóa cái bánh trôi, gắn liền những chi tiết tả thực với những từ ngữ đa nghĩa tạo lên một trường liên tưởng rộng rãi cho người đọc. Do đó, bài thơ tả thực mà hàm nghĩa tượng trưng, nói về cái bánh trôi với đầy đủ đặc điểm của nó mà thành chuyện người phụ nữ chìm nổi trong cuộc đời. Người con gái ở đây có hình thể thật đẹp, da trắng nõn nà, thân hình đầy đặn, xinh xắn, có tâm hồn thật trong trắng nhân hậu hiền hoà: "Thân em vừa trắng lại vừa tròn"

Lẽ ra với vẻ đẹp như thế, nàng phải có cuộc đời sung sướng. Nhưng không, cuộc đời nàng phải long đong, vất vả, phiêu dạt, chìm nổi không chỉ một lần, trong cuộc đời rộng lớn: "Bảy nổi ba chìm dưới nước non". Người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời, số phận của họ do người khác định đoạt, nàng bị phũ phàng, vùi dập: "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn". Nhưng không, dù đời có phũ phàng, dù trải bao bất hạnh người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá và tâm hồn cao đẹp của mình. "Mà em vẫn giữ tấm lòng son" ở đây ta lại thấy được tài năng sáng tạo của nữ sĩ.

Ngay trong câu thơ đầu, tác giả đã chọn chi tiết không nhiều nhưng chọn kĩ và tả đúng với đặc điểm của chiếc bánh và tác giả chỉ cần đặt trước những từ miêu tả ấy hai từ thân em. Câu thơ lại sinh động hẳn lên. Thân em lời xưng hô của cái bánh được nhân hoá mà đó cũng chính là lời của người phụ nữ tự giới thiệu. Nhờ hai từ này, trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ đẹp hiện ra trong tâm trí mọi người. Cặp quan hệ từ “vừa... lại vừa” phụ trợ cho tứ thơ khiến giọng thơ hàm chứa một ý thức và một chút hài lòng kiêu hãnh về vẻ đẹp hình thể đó.

Thế nhưng sang câu thứ hai giọng thơ đột ngột chuyển hẳn. Từ thoáng chút hài lòng, tự hào chuyển sang than vãn về số phận hẩm hiu. Đảo lại một thành ngữ quen thuộc (ba chìm bảy nổi), nhà thơ đã tạo nên cách nói mới, nhấn mạnh hơn vào sự long đong. Thành ngữ này đi liền với hình ảnh vừa trắng vừa tròn tạo ra sự đối lập bất ngờ càng tô đậm nỗi bất hạnh của người phụ nữ. Cụm từ với nước non đi kèm theo hình ảnh bảy nổi ba chìm như một lời oán trách: Tại sao xã hội bất công lại vùi dập cuộc đời người phụ nữ như vậy?

Và từ giọng than vãn lời thơ lại chuyển sang giọng ngậm ngùi cam chịu "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn", người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời mình mà phụ thuộc vào tay kẻ khác. Nhưng đến câu cuối cùng giọng thơ, ý thơ đột ngột chuyển lại: "Mà em vẫn giữ tấm lòng son". Kết cấu đối lập được tác giả khai thác triệt để, đó là sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và câu bốn, đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ quả quyết bảo vệ phần trong sáng trong tâm hồn con người. Sự đối lập này tràn ra cả ngôn từ "Mặc dù... mà em vẫn giữ..." chỉ quan hệ đối lập nhưng do đặt vị trí đầu câu lại được tăng cường thêm của từ vẫn khiến cho ý nghĩa đối lập càng thêm sắc, mạnh. Từ mà là một "nhãn từ" (chữ hay nhất trong câu thơ) nói lên một cách dõng dạc và dứt khoát sự kiên trì cố gắng đến cùng để giữ tấm lòng son. ở đây người phụ nữ dám đối lập tấm lòng son với tất cả sóng gió, bảy nổi ba chìm của cuộc đời. Đó là người phụ nữ có ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm chất của mình. Đó là lời khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ.

Bài thơ vỏn vẹn chỉ có bốn câu, đề tài lại là sự vật bình thường nhưng dưới ngòi bút thần diệu, Hồ Xuân Hương đã tạo nhiều vẻ. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và ý thức về giá trị, phẩm giá của người phụ nữ chân chính, của con người luôn giữ tấm lòng son dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.

Tóm lại, có thể nói “Bánh trôi nước” là bài thơ trữ tình đặc sắc của Hồ Xuân Hương. Đây là tiếng nói của người phụ nữ tự bộc bạch mình, là lời oán ghét sự bất công đối với người phụ nữ đồng thời cũng là lời khẳng định giá trị tâm hồn của họ. Nhà thơ đã thay mặt giới phụ nữ cất lên tiếng nói ấy cũng là lời bà tự khẳng định mình.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 8

Hồ Xuân Hương là nữ sĩ nổi tiếng của nước ta cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, với phong cách thơ rắn rỏi, mạnh mẽ. Với tài năng của mình bà được người đời mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”. Bánh trôi nước là bài thơ thể hiện rõ nét phong cách thơ của bà. Qua hình ảnh bánh trôi nước nhà thơ đã kín đáo phản ánh thân phận nhỏ bé, bấp bênh, chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội phong kiến nhưng đồng thời cũng nói lên phẩm giá cao đẹp của họ.

Bánh trôi nước là một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Đề tài và cảm hứng sáng tác bài thơ bắt nguồn ngay trong chính những vấn đề đang tồn tại phổ biến trong xã hội phong kiến: vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ Việt Nam trong XHPK đương thời. Tuy vỏn vẹn bốn dòng thơ, hai mươi tám chữ nhưng đã khái quát một cách sâu sắc, ẩn ý sâu sa để mỗi độc giả khi tìm đọc đều hình dung một cách chân thực, rõ nét vẻ đẹp, thân phận của người phụ nữ Việt Nam

Bài thơ khắc họa đặc điểm và quá trình làm bánh trôi: từ hình dáng, cấu tạo, đặc điểm, tính chất, cách thức. Bánh trôi là thứ bánh được làm bằng bột nếp, đây là loại bánh quen thuộc, dân giã ở đồng bằng Bắc Bộ. Bánh trôi hiện lên với vẻ ngoài đặc trưng “trắng, tròn”, được nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen. Để làm chín, bánh được bỏ vào nồi khi nước sôi, trải qua “chìm nổi”, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất nhạt nhẽo. Đọc bài thơ, ta thấy hiện lên đúng là bánh trôi nước, không sai một li. Khi để nguội, bánh ăn dẻo và rất ngon. Theo quan niệm của ông cha ta, thì đây là thứ bánh tinh khiết, có thể dùng để cúng tổ tiên vào ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch. Có thể thấy, hình tượng chiếc bánh trôi “trắng, tròn”, dù trải qua “chìm nổi” hay phụ thuộc vào sự khéo léo của người nặn nhưng vẫn mang vẻ đẹp tinh khiết, thuần túy là lớp nghĩa đầu tiên mà bài thơ muốn truyền tải.

Bài thơ mở đầu với mô típ “thân em”- một mô tip quen thuộc mà ta thường gặp trong ca dao than thân. Cũng giống như bao lời than trong ca dao, bài thơ mở đầu như một lời tự bộc bạch, giới thiệu về thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Trong hai câu thơ đầu tiên hình ảnh chiếc bánh trôi hiện lên vừa đẹp vừa chân thực:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non”

Bánh trôi - một thứ bánh quen thuộc, bình dị trong đời sống con người nhưng qua con mắt tinh tế, tài quan sát nhạy bén thì thi sĩ Hồ Xuân Hương đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi đó và cuộc đời của người phụ nữ Việt Nam thời phong kiến. Cả chiếc bánh trôi và người phụ nữ đều có vẻ bề ngoài rất đẹp, tâm hồn thanh cao nhưng cuộc đời lại không may mắn, lại phải sống cuộc sống chìm nổi, bấp bênh, không làm chủ được cuộc đời của mình. Từ “vừa” được nhắc lại hai lần trong một câu thơ đã nhấn mạnh hơn về phẩm chất cũng như vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ. Với cách dùng từ khéo léo thì vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ được thể hiện một cách rõ nét mà ta còn nhận thấy ở đó niềm tự hào, họ rất ý thức về vẻ đẹp của bản thân mình. Trong văn học trung đại, người phụ nữ rất ít khi mạnh dạn để nói lên vẻ đẹp của mình vậy mà trong thơ bà chúa thơ Nôm những điều đó được nói lên một cách rất tự tin và mạnh bạo, đây chính là nét mới mẻ, độc đáo trong thơ bà. Với ngoại hình đẹp và nhân phẩm như vậy đáng lẽ người phụ nữ lại có cuộc sống ấm êm và hạnh phúc thế nhưng những bất công của xã hội phong kiến xưa đã làm cho cuộc sống của họ không được như vậy. Hồ Xuân Hương đã khéo léo đưa thành ngữ dân gian “bảy nổi ba chìm” vào câu thơ khiến ta hình dung được cuộc sống bấp bênh, vô định, không biết đi đâu về đâu của người phụ nữ. Cuộc đời của những người phụ nữ mới đáng thương biết bao nhiêu!

Chính vì cuộc đời gặp nhiều bất công, nhiều éo le ngang trái cho nên nữ sĩ đã thẳng thắn thay lời người phụ nữ cất lên lời than thân đồng thời khẳng định tấm lòng thuỷ chung, son sắt của người phụ nữ:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”.

Câu thơ đã nói hình dạng chiếc bánh trôi tròn hay là méo là phụ thuộc vào bàn tay của người nặn. Và người phụ nữ cũng vậy, cuộc sống hạnh phúc, hay bất hạnh là phụ thuộc vào những người có quyền trong xã hội. Cặp từ “rắn – nát” được lên đầu câu nhằm nhấn mạnh vào sự éo le, phụ thuộc trong cuộc đời người phụ nữ. Những quy định khắt khe của xã hội cũ với quan niệm trọng nam khinh nữ, tam tòng tứ đức đã tước đi cuộc sống hạnh phúc, tự do của những người phụ nữ. Và Hồ Xuân Hương cũng là một người chịu nhiều đắng cay, bất công như vậy: bà yêu Chiêu Hồ nhưng tình cảm không được đền đáp, rồi lại làm vợ lẽ Tổng Cóc và làm lẽ Phủ Vĩnh Tường. Bà đã có những câu thơ hay nói về thân phận của mình:

Chém cha cái kiếp lấy chồng chung

Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng

Cuộc đời của bà không chỉ bấp bênh, bảy nổi ba chìm mà còn chịu nhiều cay đắng hơn bội phần. Hồ Xuân Hương thương cho số phận của mình, thương cho những người có cùng cảnh ngộ như mình. Bằng những lời bộc bạch chân thành, tự nhiên nữ sĩ đã nói lên những đau đớn, những uất ức chung của người phụ nữ. Từng câu chữ ở trong câu thơ chính là lời phản kháng mạnh mẽ, lên án xã hội đầy rẫy những bất công.

Tuy cuộc sống nhiều đau khổ như vậy, nhưng họ vẫn luôn giữ cho mình phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Nữ sĩ một lần nữa lồng ghép hình ảnh nhân của chiếc bánh trôi mang màu đỏ của đường để làm tăng lên vẻ đẹp thanh cao của người phụ nữ luôn thủy chung. Đây là câu thơ mang ý chính của toàn bài, mang ý nghĩa quan trọng nhất. Tấm lòng son sắt như màu đỏ của dòng máu chảy trong người. Câu thơ vừa miêu tả được hình ảnh chiếc bánh trôi nước vừa đề cao được vẻ đẹp cả bề ngoài lẫn phẩm giá bên trong của người phụ nữ. Chỉ với những quan hệ từ “mặc dầu” ,”mà” Hồ Xuân Hương đã diễn tả đầy đủ tinh thần của người phụ nữ vừa sẵn sàng đối mặt với những quan niệm hà khắc của chế độ phong kiến vừa giữ gìn phẩm giá cao đẹp của mình trong bất kì hoàn kì hoàn cảnh nào. Sự thuỷ chung, phẩm giá, tài năng của họ vẫn giữ trọn vẹn, sáng ngời như những hạt ngọc long lanh.

Bài thơ vẻn vẹn chỉ có bốn câu thơ bảy chữ ngắn gọn (thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật) với đề tài là một sự vật bình dị trong cuộc sống nhưng dưới ngòi bút tài hoa của Hồ Xuân Hương đã mang đến nhiều vẻ đẹp khác biệt. Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng linh hoạt: so sánh, đảo ngữ, ẩn dụ, sử dụng thành ngữ, nhiều tính từ…đặc sắc, độc đáo diễn tả sâu sắc nội dung, để người đọc hình dung rõ hơn về vẻ đẹp, số phận của những người phụ nữ. Chẳng hạn, việc Hồ Xuân Hương sử dụng đảo ngữ trong thành ngữ: “Bảy nổi ba chìm”, tính từ, đảo ngữ “rắn - nát” đã nhấn mạnh số phận bấp bênh, ngang trái, thân phận chìm nổi của người phụ nữ hay việc nữ sĩ sử dụng hình ảnh ẩn dụ “tấm lòng son”, tính từ “trắng - tròn” giúp người đọc hình dung rõ nét về vẻ đẹp của người phụ nữ: không chỉ đẹp đẽ, vẹn tròn về hình thức mà còn sắt son, chung thủy trong phẩm chất. Bài thơ còn đặc sắc bởi ngôn ngữ thơ bình dị, mang nhiều lớp nghĩa: lớp nghĩa tả thực và ẩn dụ càng cho thấy tài năng điêu luyện của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

Bánh trôi nước là bài thơ thất ngôn tứ tuyệt nhưng được viết bằng chữ Nôm đặc sắc đã thể hiện rõ sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất của người phụ nữ VN, đồng thời khẳng định: dù xã hội đầy rẫy những bất công, vùi dập người phụ nữ nhưng họ vẫn luôn ý thức được giá trị của bản thân mình dù trong bất cứ hoàn cảnh nào. Ta ngưỡng mộ biết bao nhiêu tài năng kiệt xuất của nữ sĩ, thế hệ phụ nữ ngày hôm nay càng phải biết phát huy được những phẩm chất tốt đẹp mà nhà thơ gửi gắm trong những câu thơ đầy xúc động.

Xem thêm các bài Soạn văn 8 Cánh diều hay nhất, ngắn gọn khác:

Hướng dẫn tự học trang 122
Đọc hiểu văn bản trang 123, 124
Viết trang 124
Nói và nghe trang 124
Tiếng Việt trang 124

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 8 hay khác:

Soạn văn 8 Cánh diều (hay nhất)
Soạn văn 8 Cánh diều (ngắn nhất)
Giải lớp 8 Cánh diều (các môn học)
Giải lớp 8 Kết nối tri thức (các môn học)
Giải lớp 8 Chân trời sáng tạo (các môn học)

ĐỀ THI, GIÁO ÁN, SÁCH LUYỆN THI DÀNH CHO GIÁO VIÊN VÀ PHỤ HUYNH LỚP 8

Bộ giáo án, bài giảng powerpoint, đề thi, sách dành cho giáo viên và gia sư dành cho phụ huynh tại https://tailieugiaovien.com.vn/ . Hỗ trợ zalo VietJack Official

Tổng đài hỗ trợ đăng ký : 084 283 45 85

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Loạt bài Soạn văn 8 hay nhất, ngắn gọn của chúng tôi được biên soạn bám sát nội dung sgk Ngữ văn 8 Tập 1 và Tập 2 Cánh diều (NXB ĐH Sư phạm).

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Giải bài tập lớp 8 Cánh diều khác